Bij het aangaan van een lening hebben bedrijven en personen een grote vrijheid om onderling af te spreken welke rente over de lening verschuldigd is. Er is in Curaçao geen wetgeving die bepaalt wat de maximale rente op een lening mag zijn. Maar er zijn wel grenzen: een zeer hoog rentepercentage kan in strijd zijn met de goede zeden. De vraag is: wanneer is rente te hoog?
Het Gemeenschappelijk Hof van Justitie heeft zich recent uitgelaten over de maximale rentepercentages bij leningen aan consumenten.[1] Een consument is iemand die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.
Het Hof neemt voor de maximale rente als uitgangspunt de maximaal door de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten toegestane rente bij het verlenen van vergunningen: 27% op jaarbasis. Een hogere rente dan 27% is volgens het Hof in strijd met de goede zeden en mag dus niet worden gevraagd van een consument. Dat geldt in principe voor alle consumentenkredieten op Curaçao, Aruba en Sint-Maarten. Uit een uitspraak van dit jaar van het Hof blijkt dat dit waarschijnlijk alleen geldt voor kredieten met een looptijd van langer dan 3 maanden.[2]
Krediet
Maar wat is nu precies een krediet? De klassieke uitleg is de lening die u afsluit bij een bank of een financieringsmaatschappij. Maar die interpretatie is zeker niet de enige. Over wat een consumentenkrediet precies is zegt de Centrale Bank het volgende:
“Consumer credit” comprises credit to be extended to consumers for personal or household purposes.[3]
Banken en financieringsmaatschappijen zijn niet de enige bedrijven die krediet geven voor huishoudelijke doeleinden. Wat is er nu huishoudelijker dan het kopen van een koelkast op krediet? Bijna alle grote warenhuizen op Curaçao bieden die mogelijkheid. De aanbiedingen voor televisies, koelkasten en meubels op afbetaling vliegen je om de oren.
Een simpel voorbeeld: voor NAf 100 per maand heeft u al een prachtige A-merk koel-vriescombinatie in huis, die bij betaling in één keer NAf 1.400 zou kosten. Dat bedrag heeft lang niet iedereen liggen, dus een koelkast voor een klein bedrag per maand lijkt een mooie oplossing. Maar, let wel op de kleine lettertjes: die NAf 100 betaalt u elke maand gedurende de komende twee jaar. In totaal betaalt u dus in twee jaar NAf 2.400. Dat is NAf 1.000 bovenop de aankoopprijs. Dit is geen uitzonderlijk voorbeeld, sterker nog: het is een “aanbieding” die recent letterlijk zo in de krant heeft gestaan.
Rente en kosten
De volgende vraag is: wat telt er mee bij de maximale rente van 27% per jaar? Het Hof noemt dat ‘APR’, annual percentage rate. De Centrale Bank geeft daar de volgende definitie van:
“Het jaarlijkse kostenpercentage: de totale kosten van het krediet voor de consument, uitgedrukt in een percentage op jaarbasis van het totale kredietbedrag. Onder de totale kosten van het krediet worden verstaan alle kosten van het krediet (exclusief verzekeringen), ondermeer rentekosten, commissie, belastingen en vergoedingen van welke aard dan ook, die de consument volgens de kredietovereenkomst moet betalen en die de kredietaanbieder bekend zijn.”
In het voorbeeld van de koelkast betaalt u bovenop de aankooprijs van NAf 1.400 nog eens NAf 1.000. Dat zijn dus de totale kosten voor het krediet. Het percentage berekent u als volgt:
Kosten 1.000
________ X 100 dus: ________ X 100 = 71%
Hoofdsom 1.400
Over een periode van 24 maanden zijn de kosten van het krediet dus 71%. Om de APR, het jaarlijkse kostenpercentage, te berekenen moet dat percentage in dit geval gedeeld worden door 2. De looptijd van het krediet in dit voorbeeld was namelijk 2 jaar. Per jaar betaalt u voor deze koelkast bijna 36% aan totale rente en kosten. Dat is ruim boven de door het Hof gestelde grens en dus in strijd met de goede zeden. De warenhuizen op het eiland lijken zich niet bewust van het verbod op dit soort woekerrentes.
Nietig
Nu zult u denken: dat is allemaal leuk en aardig, maar zie dat geld maar eens terug te krijgen. Een procedure beginnen voor te veel betaalde rente op een krediet voor een koelkast zal u al snel meer kosten dan de rente zelf.
Een procedure is echter helemaal niet nodig. Het gevolg van strijd met de goede zeden is namelijk dat de rentebepaling nietig is. De bepaling die de rente regelt heeft, als het ware, nooit bestaan. In beginsel komt er ook geen rentebepaling voor in de plaats, zodat alleen de verplichting om de hoofdsom (de waarde van de koelkast) terug te betalen. Maar, de verkoper kan zich in een eventuele procedure beroepen op partiële nietigheid of conversie. Als dat wordt toegepast kan alsnog een rente van maximaal 27% per jaar worden gerekend.
Als u de koelkast op afbetaling koopt en, bijvoorbeeld, na 18 maanden besluit een beroep te doen op de nietigheid van de rentebepaling, dan moet u ervoor zorgen dat u de hoofdsom heeft betaald (NAf 1.400) en de rente tot dat moment. Om dat te berekenen heeft u weer een sommetje nodig. Het makkelijkst is om maximale jaarlijkse rente om te zetten naar een maandelijkse rente door 27% te delen door 12. Dat is 2,25%. Na 18 maanden betaalt u 18 keer 2,25% rente over de hoofdsom: 40,5%. Na 18 maanden bent u dus NAf 1.400 + 40,5% = NAf 1.967 verschuldigd.
Als u 17 maanden lang iedere maand NAf 100 heeft betaald en de 18e maand NAf 267 betaalt, heeft u, met een beroep op de nietigheid van de rentebepaling, aan uw verplichting voldaan. U heeft dan immers de waarde van de koelkast (NAf 1.400) en de maximaal toegestane rente (27% per jaar) betaald. Het is dan aan de winkel om een procedure te starten om de resterende kosten van het krediet, maar gezien de uitspraak van het Hof zal dat weinig kans van slagen hebben.
Disclaimer
Dit artikel is geen juridisch advies. Wat in uw situatie geldt is sterk afhankelijk van wat er in de overeenkomst staat die u sluit. Lees de overeenkomst en de algemene voorwaarden altijd goed. Voor (juridisch) advies en bemiddeling bij klachten kunt u terecht bij de stichting Consumenten Belangen Curaçao of bij de Fundashon pa Konsumidó.
[1] Gem. Hof Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Sint Eustatius en Saba 21-04-2020, ECLI:NL:OGHACMB:2020:84 http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:OGHACMB:2020:84
[2] Gem. Hof Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Sint Eustatius en Saba 01-02-2021, ECLI:NL:OGHACMB:2021:32 http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:OGHACMB:2021:32
[3]Provisions on the Disclosure of Pricing Information on Consumer Credit (Annual Percentage Rate [APR] – Provisions), Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten.
– Auteur: mr. David Doornbos
– Datum: 13 oktober 2020